Vận hội mới
Thành phố Đà Nẵng sau sáp nhập có quy mô trường học tăng lên đáng kể với hơn 1.100 đơn vị. Trong đó thành phố Đà Nẵng (cũ) có 387 trường (194 mầm non, 99 tiểu học, 60 THCS và 34 THPT); còn tỉnh Quảng Nam (cũ) 726 trường (226 mầm non, 227 tiểu học, 218 THCS và 54 THPT). Mạng lưới trường lớp nhìn chung đáp ứng được nhu cầu học tập tại tất cả xã, phường trên địa bàn thành phố.
Đáng chú ý, giờ đây Đà Nẵng là một trong số ít địa phương trên cả nước sở hữu 3 trường THPT chuyên, gồm Lê Quý Đôn, Nguyễn Bỉnh Khiêm và Lê Thánh Tông. Đây chính là nơi đào tạo, bồi dưỡng nhân tài cho địa phương và cả nước, rất nhiều học sinh đã trưởng thành từ những mái trường này, trở thành nhà khoa học, trí thức, doanh nhân thành đạt trong và ngoài nước.
Trước khi hợp nhất, hai địa phương đã có một loạt thành tích quốc gia, quốc tế ấn tượng. Thành phố Đà Nẵng (cũ) được xem là đơn vị dẫn đầu thi đua cả cả nước, trong đó nhiều năm gặt hái được kết quả cao ở kỳ thi HS giỏi quốc gia. Tại Kỳ thi HS giỏi quốc gia năm học 2024 – 2025, Đà Nẵng có được 70 giải, gồm 6 giải nhất, 13 giải nhì, 21 giải ba, 30 giải khuyến khích. Trong khi đó, tỉnh Quảng Nam (cũ) cũng không kém cạnh khi mang về 70 giải, gồm 2 giải nhất, 12 giải nhì, 28 giải ba, 28 giải khuyến khích.
Ở sân chơi quốc tế, gần nhất như Kỳ thi Olympic Toán quốc tế 2025 tại Turkmenistan, Đà Nẵng (cũ) có em Trần Quang Nhật (lớp 12 Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn) giành huy chương vàng; Quảng Nam (cũ) còn ấn tượng hơn với 2 huy chương vàng của hai anh em song sinh Nguyễn Trí Hiền và Nguyễn Trí Hậu (lớp 11, Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm).
Đáng nói hơn khi đây là năm thứ 3 liên tiếp, tỉnh Quảng Nam (cũ) có học trò chinh phục một kỳ thi quốc tế với kết quả lạc quan. Trước đó vào năm 2023, Đỗ Phú Quốc (học lớp 11 Trường THPT chuyên Lê Thánh Tông) trở thành gương mặt đầu tiên của Quảng Nam xuất sắc mang về tấm Huy chương Vàng Kỳ thi Olympic Hóa học quốc tế Abu Reikhan Beruniy và một năm sau đó giành Huy chương Bạc tại Kỳ thi Olympic Hóa học quốc tế (ICHO) năm 2024.
Đà Nẵng còn có Đại học Đà Nẵng là một trong ba đại học vùng của cả nước, với 6 trường đại học thành viên sở hữu gần 2.600 cán bộ, viên chức; trong đó 124 giáo sư, phó giáo sư, gần 800 tiến sĩ, được quy hoạch thành đại học quốc gia.
Qua thống kê trung bình hằng năm tỷ lệ học sinh Đà Nẵng trúng tuyển vào Đại học Đà Nẵng chiếm gần 50%, trong đó Quảng Nam (cũ) gần 21% (gần 4.000 em), còn Đà Nẵng (cũ) gần 29% (khoảng 5.000 em).
Thời gian qua, ngành Giáo dục – Đào tạo Đà Nẵng và Đại học Đà Nẵng đã có sự hợp tác khá hiệu quả như đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên; phối hợp tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật…
Thách thức
Xứ Quảng vốn có truyền thống hiếu học và học giỏi, được nhiều thế hệ học trò tiếp nối. Vì vậy, sau khi Quảng Nam và Đà Nẵng trở lại chung một nhà, nhiều nhà giáo dục cho rằng thành phố Đà Nẵng có nhiều vận hội mới để phát triển và bứt phá trong thời gian tới, xứng đáng với danh xưng quê hương “ngũ phụng tề phi”.
Đứng trước nhiều vận hội phát triển mới, song giáo dục Đà Nẵng cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, trước hết là cơ sở hạ tầng. Trước đây tỉnh Quảng Nam (cũ) rất quan tâm đầu tư cho giáo dục thể hiện qua con số trường học được tầng hóa, chuẩn hóa ở các cấp học, nhưng do quy mô trường lớp quá lớn, miền núi nhiều nên cơ sở vật chất trường học chưa được khang trang còn chiếm tỷ lệ đáng kể.
Vì vậy, giờ đây thành phố sẽ phải ưu tiên nguồn lực đầu tư để cải thiện cơ sở vật chất trường lớp, giúp trường học đẩy mạnh chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chỉ tính riêng khối trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Nam (cũ), HĐND tỉnh đã thống nhất đầu tư, mở rộng, sửa chữa, xây dựng mới theo hướng chuẩn hóa cơ sở vật chất của 50 trường THPT công lập giai đoạn 2025 – 2030 với tổng kinh phí lên đến 1.148 tỷ đồng cho thấy nhu cầu rất lớn.
Trước đây, từ trung tâm hành chính thành phố chỉ vài chục phút là có thể đến tất cả các xã, phường. Còn giờ đây, địa bàn Đà Nẵng khá rộng lớn, muốn đến được các xã miền núi có thể phải mất cả ngày đường, đủ thấy khó khăn như thế nào.
Đó là lý do dẫn đến tình trạng thiếu đội ngũ giáo viên ở các địa phương miền núi và là thách thức đối với giáo dục thành phố hiện nay.
Khi còn tỉnh Quảng Nam (cũ), thiếu giáo viên song tuyển không được là bài toán nan giải và câu chuyện này được bàn bạc khá nhiều trong các chương trình nghị sự của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh.
Việc tuyển dụng giáo viên mầm non, tiểu học và một số bộ môn bậc tiểu học, THCS không đạt chỉ tiêu vì số lượng người dự tuyển hằng năm thấp hơn chỉ tiêu tuyển dụng, thậm chí có môn chương trình giáo dục phổ thông mới như tin học, tiếng Anh, âm nhạc, mỹ thuật không có người dự tuyển.
Để tháo gỡ tình trạng thiếu giáo viên, một số địa phương chấp nhận phương án “chữa cháy” như hợp đồng giáo viên không đủ chuẩn trình độ đào tạo theo quy định, hoặc mời một số giáo viên cốt cán đến tuổi nghỉ hưu tiếp tục giảng dạy thêm một thời gian…
Phải “gánh” thêm trọng trách và chia sẻ khó khăn cho các địa bàn còn khó khăn, thiếu thốn khi địa giới hành chính mở rộng, song rõ ràng giáo dục Đà Nẵng mới có nhiều dư địa để tạo ra bước ngoặt trong hành trình phát triển và nâng tầm vị thế đầu tàu miền Trung và cả nước.
